هنر معرق کاری سالیان سال است که در ایران و بعضی از کشور های دیگر مانند هند، چین و چند کشور آسیایی دیگر از هنر های بسیار کاربردی و پر مصرف بوده و البته محل تولد این هنر و زمان آن دقیقا مشخص نشده.
به گزارش نوین اکسپو به نقل از ویدا بورانی مدير عامل گالری معرق خاتون ویدا: این هنر بعد از ورودش به ایران با دست هنرمندان خوش ذوق ایرانی به تکنیک های مختلف و با ظرافتی چشمگیر نمایان شد، که امروزه یکی از رشته های هنری پر طرفدار و البته کم هزینه می باشد.
به نوعی می توان هنر معرق را اینگونه تعریف کرد:
این هنر نوعی تزیین چند تکه ای هم سطح و الحاقی است که در آن قطعاتی مطابق با قسمت بندی های طرح از لایه های هم ضخامت و یا هر هنری که بخش اساسی ترکیب فنی و هنری آن از قطعات کنار هم چیده تشکیل شده باشد، نوعی معرق کاری است و چنانچه ماده اولیه اصلی آن چوب باشد ، به معرق چوب شناخته می گردد.
شاخه های متفاوت در این هنر نیز به جذابیت آن افزوده که می توان از تکنیک های معرق کاری به چند نمونه زیر اشاره کرد: معرق کاشی ( این نوع معرق کاری در قدیم متداول تر و پر مصرف تر بوده بوده ، البته امروزه هم می توان از این نوع معرق در مساجد جامع یا در اماکن زیارتی مانند حرم معصومین (علیها سلام)، امام زاده ها و سنتی سرا ها ، مشاهده کرد .
در این نوع معرق قطعه های سنگ های رنگی یا لعابی با استفاده از الگوی از پیش طراحی شده که بیشتر از نقوش اسلیمی استفاده شده به وسیله ابزار خاص مانند قلم تیشه و… تکه تکه شده و در کنار یکدیگر قرار داده می شوند.
در نهایت از آن در محراب ها ، طاق ها و سر در ها به صورت آماده نصب می گردد.
معرق چوب این نوع معرق که موضوع اصلی بحث ماست و از انواع رایج و پر مصرف در این هنر است. به چند قسمت تقسیم می شود که بهتر است انواع آن و تکنیک های آن را با توضیح بیشتر در مطالب بعدی می خوانید.
معرق خاتم …
معرق چوب
هنر معرق چوب نوعی تزیین چند تکه ای هم سطح و الحاقی است. که در آن قطعاتی مطابق با قسمت بندی های طرح از لایه های هم ضخامت عمدتا چوبی و گاهی غیر چوبی آماده شده و سپس این قطعات بر اساس همان طرح به روی زیر ساخت تثبیت شده است .
هم اکنون در ایران به شیوه های متفاوتی اجرا می گردد.
در حال حاضر شیوه های مختلف معرق چوب به روی انواع زیر ساخت ها به صورت کاربردی تزیینی ، به روی وسایلی مثل میز ، صندلی و جعبه و یا صرفا تزیینی به روی وسایلی مثل تابلو اجرا می گردد .
زیر ساخت های متنوعی از تابلو ها و صفحات نازک قابل نصب به روی بدنه و دیوارهای داخلی ساختمان گرفته تا وسایل متصل به ساختمان ( مثل در ، پنجره و نرده )
آموزش و روش معرق کاری
لازم به توضیح است دوستانی که مایل به یادگیری این هنر هستند می توانند در صورت تمایل به ایمیل شخصی من vida.boorani@gmail.com و یا با استفاده از قسمت نظر سنجی با من در ارتباط بوده و توضیحات بیشتر و… را دریافت نمایند.
در قسمت بالا شما با گوشه ای از تاریخچه معرق و انواع آن و کاربرد های آن آشنا شدید،
حال اگر به این هنر علاقه مند شدید می توانید دست به کار شوید و همراه من و دوستان دیگر شروع به یادگیری کنید. فقط یادتون باشه اول کار بسم الله یادتون نره …
در مطالب قبل گفتم که ابتدایی ترین وسایلی که یک معرق کار برای شروع کارش لازم داره میز کار – کمان اره مویی – تیغاره مویی –– چسب چوب – و یک طرح مناسب که توضیحات کامل هر یک از این وسایل رو حتما براتون می نویسم.
چوب
كمان اره مویی
كمان اره مویی به شكل u می باشد و دارای ۲۵ سانتیمتر طول برش می باشد . گاهی اوقات بخاطر طول برش بیشتر دو عدد كمان اره مویی را به همدیگر جوش داده «كمان دوبل» ساخته و از آن برای برش بلند استفاده می كند .
مشخصات كمان اره مناسب :
۱ـ سبك باشد
۲ ـ فنر محكم داشته و زود قدرت فنری خود را از دست ندهد
۳ـ دارای پیچ و خروسكی جنس خوب باشد كه در اثر باز و بسته شدن زود هرز نگردد.
۴ـ دارای دسته مناسب با دست هر شخص باشد.
چنانچه در نظر باشد طرحی یا شكلی در روی چوبهای نازك یا صفحات چندلایی برش داده شود ، این كار به وسیله اره كمان میسر خواهد بود.
مراحل معرق کاری چوب
انتخاب طرح
طرح مورد نظر که از طرح هایی همچون گل و مرغ ، اسلیمی ، مینیاتور ، رئال ،نقاشی ، رنگ و روغن ، آبرنگ و … می توان استفاده کرد بعد تخته سه لایی به اندازه ابعاد طرح تهیه و سپس مقداری چسب فوری رو سه لایی ریخته و تمام سطح پخش می شود و از گوشه طرح را روی سه لایی قرار داده و با خط کش فلزی روی آن می کشیم که حباب نداشته باشد .
انتخاب زیر کار
زیر کار معمولا سه نوع می باشد تخته چند لا ، نئوپان ، کلاف ؛درصورتی که ابعاد کار کوچک باشد از تخته چند لا و نئوپان استفاده می شود و چنانچه ابعاد کار بزرگ باشد از کلاف استفاده می شود به این صورت که ابتدا چوب های دو رو داخل کلاف را توسط دستگاه کندگی میکنیم تا تماما چوب ها به یک ضخامت تبدیل شوند بهتر است که این چوب ها از چوب سوزنی باشند چرا که درصد کشیدگی آنها کمتر ازپهن برگ می باشد.
سپس چوب های دور کلاف به هم متصل و داخل کلاف به اندازه ۱۰-۱۵ سانتیمتر بوسیله شبکه یا تخته سه لا به اندازه دستگاه پرس گرم می نماییم بعد چسب های اضافه را برمیداریم .
خرد کردن مدل
بعد از انتخاب زیر کار مناسب تخنه سه لایی که کار روی آن چسبیده شده است. این قطعات به وسیله میخ روی کار ثابت شده و یکی از این قطعات انتخاب و بر اساس طرح مورد نظر دور بری می شود. چوب های رنگی مورد نظر را انتخاب می کنیم. بعد از برش مدل را به وسیله کاتر جدا کرده و در جای مدل قرار می دهیم و تمام قطعات بدین صورت برش می زنیم و در نهایت کار پرس را انجام می دهیم.
